Histogram is het nieuwste onderdeel van onze Walking Museum saga. Het verwijst naar alle interessante personages uit de 16e eeuw die voorkomen in de legende van Tijl Uilenspiegel. We geven u een kort overzicht van wie wie is zodat u gemakkelijk kunt navigeren door de fascinerende wereld van de 16e eeuw.

Tijl Uilenspiegel

De literaire schurk Tijl Uilenspiegel verschijnt voor het eerst in Duitse uitgaven rond 1500. Onder de pen van Charles De Coster (La Légende d’Ulenspiegel, 1867) groeit Tijl Uilenspiegel uit tot de schelmse Dammenaar, geus en vrijheidsstrijder. Hij strijdt tegen het fanatisme van de inquisitie en tegen de onderdrukking door Filips II.

Nele

Nele, dochter van Katelijne, is de vrouw van Tijl Uilenspiegel. Met haar trekt hij in zijn nooit aflatende strijd door de Nederlanden. Bij De Coster symboliseren Tijl Uilenspiegel, Nele en Lamme Goedzak de Vlaamse volksaard, zoals we die ook zien in de schilderijen van Bruegel: Uilenspiegel is je geest; een lief en aardig meisje, de gezellin van Uilenspiegel en zoals hij onsterfelijk, zal je hart zijn, en dikbuik Lamme Goedzak zal je maag zijn.

Lamme Goedzak

Lamme Goedzak, een literaire pantoffelheld die bekend is uit volksprenten, wordt bij De Coster (La Légende d’Ulenspiegel, 1867) de trouwe vriend van Tijl Uilenspiegel.

Klaas

Klaas, de vader van Tijl Uilenspiegel, sterft op de brandstapel. Het is een keerpunt in de roman van Charles De Coster: Uilenspiegel neemt de wapens op om de dood van zijn vader te wreken: “de asse van Klaas klopt op mijn borst”.

Soetkin

Soetkin is de moeder van Tijl Uilenspiegel. In het werk van Charles De Coster, La Légende d’Ulenspiegel (1867) staat ze, samen met Klaas, symbool voor Vlaanderen: Klaas is je moed, edel volk van Vlaanderen, Soetkin is je dappere moeder .

Katelijne

In de roman van De Coster speelt Katelijne een belangrijke rol: ze is de ongehuwde moeder van Nele, maar ook vroedvrouw en de voorspelster van de toekomst. Ze brengt Tijl en Nele in contact met buitenaardse geesten. Zelf wordt ze gefolterd tot ze gek wordt.

Karel V (1500-1558)

Karel V, van Spanje en keizer van het Heilig Roomse Rijk, is landsheer over de Nederlanden op het mom ent dat het protestantisme hier vaste voet krijgt.

Filips II (1527-1598)

Filips II, zoon van Karel V. volgt in 1555 zijn vader op aan het hoofd van het Habsburgse rijk. Als overtuigd rooms-katholiek reageert hij hard op het ontluikend protestantisme in de Nederlanden. Zijn starre houding is een van de oorzaken van de Tachtigjarige Oorlog. Bij De Coster (La Légende d’Ulenspiegel, 1867) wordt Filips het tegenbeeld van Tijl Uilenspiegel. Filips is een eenzelvig, gefrustreerd, wreed en haatdragend persoon: Filips wordt een beul, aangezien Karel de Vijfde, de moordenaar van onze gewesten, hem verwekte. (I, 5)

Margaretha van Parma (1522-1586)

In 1559 vertrekt Filips II uit de Nederlanden en benoemt zijn halfzuster Margaretha van Parma tot landvoogdes over de Habsburgse Nederlanden. Haar te milde houding tegenover de protestantse hervorming zorgt ervoor dat ze in 1567 vervangen wordt door de hertog van Alva.

Alessandro Farnese (1468-1549)

Alessandro Farnese in 1534 verkozen tot paus Paulus III. Hij strijdt fanatiek tegen de reformatie, onder meer met het invoeren van de index en het installeren van de Inquisitie, een rechtbank die zich bezighoudt met opsporing en vervolging van ketters.

Hertog van Alva (1507-1582)

IN 1567 komt de hertog van Alva naar Brussel om orde op zaken te stellen. Als landvoogd van de Nederlanden treedt hij bijzonder repressief op in de vervolging en onderdrukking van de protestanten. Als hij in 1573 terugkeert naar Spanje woedt de Tachtigjarige Oorlog in alle hevigheid.

Maarten Luther (1483-1546)

In 1517 publiceert Maarten Luther vijfennegentig stellingen waarin hij de misstanden binnen de katholieke kerk aanklaagt. De Reformatie die hieruit groeit, is een belangrijke factor in het ontstaan van de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648), die op zijn beurt onder meer uitloopt op de splitsing van de Zuidelijke en Noordelijke Nederlanden

Desiderius Erasmus (1469-1536)

Desiderius Erasmus wordt in Rotterdam geboren. Bekend van hem is onder meer De lof der zotheid (1509) waarin hij op een satirische wijze commentaar geeft op de machthebbers in de katholieke kerk.

Gerard Mercator (1512-1594)

De Vlaamse wetenschapper en cartograaf Gerard Mercator speelt een belangrijke rol in de moderne cartografie. Vooral zijn Mercatorprojectie, die de hoeken op een kaart natuurgetrouw weergeeft, is een belangrijke uitvinding en zeer bruikbaar in de scheepvaart.

Geuzen

De Nederlandse edelen die in opstand komen tegen het Spaanse gezag, worden Geuzen genoemd. De term komt wellicht van het Franse gueux, bedelaar, maar is uitgegroeid tot een eretitel van allen die het leger van de koning bestrijden, zowel te land (Bosgeuzen) als ter zee (Watergeuzen).

Willem van Oranje (1533-1584)

Willem van Oranje wordt de leider van de militaire opstand tegen het Spaanse bestuur. De Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) betekent de definitieve scheiding tussen de Noordelijke en de Zuidelijke Nederlanden.

Graaf van Horne (1524 – 1568)

Graaf van Horne was een admiraal en staatsman in de Spaanse Nederlanden vlak voor het begin van de Tachtigjarige Oorlog, die streefde naar het behoud van de traditionele rechten en privileges van de Nederlanden en naar het beëindigen van de Spaanse inquisitie. Samen met graaf van Egmont werd hij in 1568 op bevel van de hertog van Alva in het openbaar terechtgesteld op de Grote Markt in Brussel. Hun dood veroorzaakte een schokgolf in de Nederlanden en droeg in grote mate bij tot de opstand tegen de Spaanse overheersing.

Graaf van Egmont (1522 – 1568)

Graaf van Egmont was een generaal en staatsman in de Spaanse Nederlanden vlak voor het begin van de Tachtigjarige Oorlog, die streefde naar het behoud van de traditionele rechten en privileges van de Nederlanden en naar het beëindigen van de Spaanse inquisitie. Samen met graaf van Horne werd hij in 1568 op bevel van de hertog van Alva in het openbaar terechtgesteld op de Grote Markt in Brussel. Hun dood veroorzaakte een schokgolf in de Nederlanden en droeg in grote mate bij tot de opstand tegen de Spaanse overheersing.

Pieter Bruegel de Oude (1525/30-1569)

Met zijn prachtige schilderijen en tekeningen voert Pieter Bruegel de Oude ons terug tot de zestiende eeuw. Nu eens brengt hij de folkloristische wereld van het platteland tot leven, dan weer de grootsheid van de natuur.

Jheronimus Bosch (ca. 1450-1516)

Als schilder van fantasiefiguren en helse demonen is Jheronimus Bosch een unicum. Het levert hem de bijnaam ‘den duvelmakere’ op. Zijn zeer gedetailleerde schilderijen zullen later Bruegel inspireren die vaak dezelfde groteske figuren gebruikt.